Alkol bağımlılığı, diğer uyuşturucu maddelerden farklı olarak, birçok kültürde kabul gördüğü ve yaygın olarak tüketildiği için tanımlanması zor bir durumdur. Bu bağlamda, ara sıra az miktarda içki içen bireylerle alkol bağımlılığına sahip olanlar arasındaki ayrımı yapmak önemlidir. Alkol bağımlılığının belirtileri şunlardır:

Tolerans Gelişimi: Kişinin alkol alışkanlığını sürdürebilmesi için kullanılan alkol miktarının artması; daha önce alışkın olduğu miktarla aynı etkinin sağlanamaması durumu.

Yoksunluk Belirtileri: Alkol kullanımını azaltma veya bırakma sonucunda ortaya çıkan ruhsal ve bedensel sıkıntılar; bu belirtilerle başa çıkabilmek için tekrar alkol tüketilmesi ve bu durumun rahatlama sağlaması.

Kontrol Kaybı: Kullanılan alkol miktarının ve süresinin planlanan miktarın üzerine çıkması.

Zaman ve Enerji Harcaması: Alkol temini, kullanımı veya alkol etkilerinden kurtulmak için aşırı zaman ve enerji harcanması.

Sosyal ve Mesleki Sorunlar: Alkol kullanımı nedeniyle önemli sosyal ve mesleki etkinliklerin azalması veya tamamen terkedilmesi.

Başarısız Denemeler: Alkol kullanımını kontrol altına almak veya bırakmak amacıyla yapılan başarısız girişimler.

Bilinçli Zararlı Alkol Kullanımı: Kişinin alkol kullanımının kendisine zarar verdiğinin bilincinde olmasına rağmen alkol alımına devam etmesi.

Alkol bağımlılığının zaman içinde kötüleşme eğiliminde olduğu göz önüne alındığında, erken uyarı işaretlerini tanımak önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, bireyin olumsuz sonuçlardan kaçınmasına yardımcı olabilir. Alkol bağımlılığı olan bir tanıdığınız varsa, onlara destek sağlamak önemlidir. Utandırmaktan veya suçlu hissettirmekten kaçınılmalıdır, çünkü bu tür tepkiler, bireyin yardım alma konusundaki direncini artırabilir.

Alkol Bağımlılığı, merkezi sinir sisteminin farklı bölümlerini etkileyerek fiziksel ve psikolojik tahribata yol açmaktadır. Bu etkilerden bazıları şunlardır:

• Yemek borusu, gırtlak, mide ve pankreas kanserleri,
• Doğru düşünme, karar verme ve hareket etme gibi beynin işlevlerini bozması,
• Uyku bozuklukları, baş ağrısı, göz tahribatı,
• Kalp ve kan dolaşımı hastalıkları,
• Kan pıhtılaşmasını engelleme,
• Karaciğerde ağır hasar.

Alkol sosyal kullanımı da olan bir psikoaktif madde olduğu için alkolün kötüye kullanımını veya alkol bağımlılığının geliştiğini kabul etmek zaman alabilir. Alkol kullanan birçok kişi sosyal kullanım düzeyinde devam ederken alkol bağımlılığı gelişmektedir. Alkol kullanan ve tedavi olmak isteyen kişi ve yakınları hastanelere bağlı bağımlılık tedavi merkezleri ve psikiyatri kliniklerine başvurarak tedavi olabilirler. Tedavi hastanın ihtiyaçlarına göre seçilse de ana hedef ayıklıktır (sobriety) ve tedavi sonrası uzun süreli takip gerekmektedir.

Eşlik eden psikiyatrik bozuklukların ayırıcı tanısı ve tedavisi için bu önemlidir. Tedaviden sonra uzun süreli izleme gereklidir. Kişi uzun süre hastanede kalsa bile daha sonra izlenmezse tekrar alkol almaya başlaması muhtemeldir. Düzenli aralıklarla psikolojik danışma almak veya yardım gruplarına katılmak tekrar başlama riskini azaltır. Nüksler (tekrarlamalar) ilk 6 ayda sıklıkla görülür.

Alkol bağımlısı kişinin ailesi bağımlılığın tedavisinde önemli bir faktördür. İçmeyi sürdürdüğü sürece onunla kalamayacağını belirten eşi tedavi gören kişinin alkolü bırakma denemesine girmesi için tek başına yeterli bir sebep oluşturabilir. Alkol bağımlısı birey alkolizm için orijinal bir tedavi programını görmeyi reddediyorsa, hekim ile bağımlı arasındaki ilişkisini kesmemeli, tedaviyi kabul edeceği bir psikososyal krizi beklemelidir.

Madde kullanan kişinin yakınları için dikkat edilmesi gerekenlerden bazıları şunlardır:

• Bağımlı kişinin davranışlarının sonuçlarını görmesine yardımcı olmak.
• Samimi ilgi göstermek, alkol probleminin bir hastalık olduğunu unutmamak.
• Bağımlılık tedavi metotları hakkında bilgi sahibi olmak.
• Bağımlı kişinin yardım kabul etmesine hazırlıklı olmak.
• Tedavi merkeziyle önceden görüşerek gerekli organizasyonu yapmak.
• Bağımlılık zamanla kötüleşme eğiliminde olduğundan, erken uyarı işaretlerini tanımak.

Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM), Türkiye Yeşilay Cemiyeti’nin 12 yaş ve üzeri madde bağımlısı kişilere tamamen ücretsiz, ayakta psikososyal destek sağladığı bir hizmettir. Merkeze başvuran kişiyle uzman psikoloğu bir değerlendirme görüşmesi gerçekleştirir ve kişiyle iş birliği içinde bir tedavi planı oluşturur. Bu program; bağımlılığa müdahale, tekrarı önleme, eşlik eden ruhsal bozukluklara müdahale, aile ilişkileri ve yaşam düzeni gibi konuları kapsar. Bunun yanında sosyal hizmet uzmanıyla yapılan görüşmelerde kişiye; eğitim, iş, yaşam becerileri, arkadaş ilişkileri, faaliyet ve yaşadığı çevreyle baş etme gibi konularda destek verilir. Kişinin doğru tıbbi desteğe ulaşması konusunda destek sağlanır.