Madde bağımlılığında rehabilitasyon tedavi nedir, nasıl uygulanır?

Madde kullanımı kişinin maddeye başlama yaşı küçüldükçe, şiddeti artan bir şekilde yaşamının tüm alanlarını tahrip eden bir hastalıktır. Bugün gelinen noktada, madde kullanım bozukluğu tedavisinin başarılı olabilmesi için, kişinin hayatındaki tüm kayıplarının üzerinde çalışmak ve onları olabildiğince yerine koymak gerekmektedir. Bu doğrultuda, tedavide kişiye biyolojik, psikolojik, sosyal, aile ve iş hayatı gibi tüm bu alanları kapsayacak bütüncül bir modelle yaklaşıp tüm kayıpları, yıkımları ya da eksikleri kapsayacak modeller kullanılmaktadır. Tam da burada rehabilitasyon kavramı ortaya çıkmaktadır.

Rehabilitasyon tanım olarak, kişinin yaşadığı hastalıktan dolayı ortaya çıkan kayıpların telafi edilmesi ve topluma sağlıklı bir birey olarak geri dönebilmesi için gereken tüm enstrümanların kullanılması anlamına gelmektedir. Bu anlamda, madde bağımlılığının gerçek tedavisi rehabilitasyondur. Bununla birlikte, hem madde bağımlıları hem de toplumda kişilerin maddeyi bıraktıkları dönemde ortaya çıkan yoksunluk tablosunun tedavi edildiği arındırma dönemi, tedavi olarak düşünülmekte, bunun tedavinin sadece birinci basamağı olduğu ve tek başına asla yeterli olmadığı unutulmaktadır. Eğer kişi, arındırma olarak adlandırılan aşamada tedaviyi bırakırsa, tekrar madde kullanmaya başlaması kaçınılmazdır. Asıl tedavi yani rehabilitasyon bundan sonra başlamaktadır. Rehabilitasyon kişinin tekrar madde kullanımına dönmemesi için gerekli tedavilerin bütünüdür. Bu anlamda rehabilitasyon hizmetleri tedavi sürecinde büyük önem taşımaktadır.

Rehabilitasyon hizmetleri kapsamında madde bağımlılığı tedavisinde kullanılan standart yöntemler nelerdir?

Madde bağımlılığı tedavisinin minimum bir yıl sürmesi gerekmektedir. Rehabilitasyon yani tedavi ayakta veya yatarak olmak üzere iki şekilde yapabilmektedir. Tedavi ve rehabilitasyonun ilk basamağı detoksifikasyon yani arındırma denilen yoksunluk dönemiyle başlamaktadır. Genellikle bu dönemde, hastaların yoksunluğa bağlı fiziksel ve psikolojik sıkıntıları olduğundan ilaç ağırlıklı, şikayetlerin gerilemesine yönelik tedaviler verilmektedir. Tedaviye genellikle ayakta başlanır ve hastanın içinde bulunduğu koşullar göz önüne alınarak yatarak tedaviye yine birlikte karar verilir.  İster ayakta ister yatarak olsun her iki tedavi için de kullanılan standart terapi teknikleri bulunmaktadır. Fakat her hasta biricik ve özeldir. Bu sebeple günümüzde, tüm dünyada uygulanan tedaviler bireyselleştirilmiş tedavilerdir. Bireysel programlar yapılmakla birlikte, kullanılan teknikler benzerdir. Rehabilitasyon merkezleri, rehabilitasyon hizmetleri anlamında psikoeğitim, grup terapileri, bireysel terapiler, iş uğraş terapileri, eğitime geri dönüş, aile terapileri, meslek edinme gibi kapsamlı tedavi basamaklarını kapsayan; kişinin hayatındaki tüm önemli alanları içine alan tedavi modellerini benimsemiştir. Günümüzde madde bağımlılığı bir aile sorunu olarak görülmektedir. Bu nedenle, bütün dünyada ve tabii ülkemizde de tedavi sürecinde aile tedavinin bir parçası olmak zorundadır. Hatta madde kullanım bozukluğu kişinin değil, ailenin bir hastalığı olarak görülmektedir. Dolayısıyla, toplumun ve ailenin bir parçası olan bireyin, toplum ve aile içerisinde ailesiyle birlikte tedavi olması başarı şansını oldukça artırmaktadır. Özetle rehabilitasyon, kişinin yaşamındaki tüm sorunları kapsayan bütüncül bir modeldir. Madde kullanım bozukluğunda, tedavinin uzun süreli olduğunu, kişinin tedavide kalma süresi uzadıkça iyileşme olasılığının arttığını, asıl tedavinin arınma sonrası başladığını sizin aracılığınızla hastalara ve yakınlarına anlatabilmek, hasta ve ailesinin tedavi arayışında doğru adreslere ulaşmasını sağlamak en önemli konulardan biridir.

Bağımlılıklarla mücadelede bir örnek uygulama olarak Türkiye Yeşilay Cemiyeti, Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) ile ayaklı tedavi hizmeti ve Rehabilitasyon Merkezleri ile yataklı tedavi hizmetleri sağlayarak bağımlılık sebebiyle ortaya çıkan fiziksel, psikolojik, sosyal kayıpların telafi edilmesi, kişilerin sağlıklı bir birey olarak topluma yeniden kazandırılması ve arınma sonrası tedavilerin desteklenmesini amaçlamaktadır.